Douglas DC-3 - na Jersey International Air Display 2007Douglas DC-3, Dacota, DST, Magic Dragon - samolot pasażerski zaprojektowany przez Arthura E. Raymonda na zamówienie linii American Airlines. Projekt powstał na bazie pasażerskiego DC-2, przez powiększenie kadłuba, poprawiono usterki dostrzeżone podczas użytkowania DC-2. Samolot zaprojektowany do nocnych lotów pasażerskich na trasie Los Angeles - Nowy Jork jako DC-3DST (Douglas Sleeper Transport). Kadłub mieścił trzy do pięciu osób załogi i 14 pasażerów na miejscach sypialnych lub 21 - 28 na miejscach siedzących. Prototyp oblatał Carl Cover 17 grudnia 1935 roku, DC-3 wyróżniał się nowoczesnymi rozwiązaniami. Jako jeden z pierwszych na świecie wyposażony w pilota automatycznego, oraz ogrzewaną kabinę, bufet, szatnie, w.c., odladzane krawędzie natarcia skrzydeł. Był pierwszym samolotem pasażerskim dwusilnikowym zdolnym do bezpiecznego startu z jednym pracującym silnikiem. 25 kwietnia 1936 roku wykonano pierwszy lot rozkładowy na trasie Chicago - Nowy Jork. DC-3 z silnikami Wright stały się najbardziej ekonomicznymi samolotami pasażerskimi na świecie. W 1937 roku prawa licencyjne zakupił Związek Radziecki, zbudowano na licencji około 2700 egzemplarzy jako PS-84 i Li-2 z licznymi zmianami. W Japonii zbudowano na licencji w zakładach Showa i Nakajima pod oznaczeniem L2D Tabby, 571 egzemplarzy. Po wybuchu II wojny DC-3 w wersji transportowej DC-3 Dacota staje się podstawowym typem samolotu transportowego w USA, używane były przez lotnictwo, marynarkę wojenną i inne formacje na wszystkich teatrach działań wojennych, w Europie, Azji, nad Pacyfikiem i w Afryce. Praktycznie nie było większej operacji wojskowej II wojny której logistycznie nie wspierały Dacoty. Samoloty DST przejęte przez wojsko używane były jako sanitarne, do przewozu 18 chorych na noszach i sanitariusza. Podczas wojny kontynuowano produkcję w wersjach transportowych mieszczących do 4540 kg ładunku. Powstały wersje nieznacznie się różniące C-38, C-39, C-41, C-42, C-47 Skytrain, C-47A z inną instalacją elektryczną, wersja wysokościowa C-47B, C-47C amfibia pływakowa, C-48, C-49, C-50, C-51, C-52, C-53 Skytrooper, C-68, C-84, w lotnictwie morskim oznaczone Douglas R4D-1 do R4D-8. Powstały także wersje prototypowe i doświadczalne między innymi XCG-17 szybowiec desantowy i XC-47C wersja pływakowa. Po II wojnie powstają wersje R4D-8, C-117 do przewozu VIP-ów, oraz wersja szturmowa AC-47D "Magic Dragon" tworząca nową klasę GUNSHIP czyli ciężki samolot szturmowy do walki z oddziałami partyzanckimi. W 1949 roku powstała modyfikacja Super DC-3 napędzana silnikami turbośmigłowymi. Do takiego standardu przebudowano około 100 samolotów.
W lotach transportowych maszyny wykazały się olbrzymią przydatność i niezawodnością wielokrotnie przekraczając dopuszczalne normy użytkowania. Podczas II wojny w jednym z lotów ewakuacyjnych w Birmie samolot wystartował z 74 osobami na pokładzie. Wersje transportowo-desantowe mieściły do 28 spadochroniarzy, używane były również do holowania szybowców transportowych między innymi "Hadrian". Dacoty używano we wszystkich większych operacjach desantowych aliantów między innymi OVERLORD, DRAGOON, MARKET GARDEN, MANNA, VARSITY, THURSDAY, DRAKULA. W Lipcu 1943 roku samolot DC-3 po raz pierwszy wykonał przelot nad Atlantykiem z szybowcem Hadrian na holu, był to zarazem pierwszy przelot szybowca nad Atlantykiem. Następnie loty wykonywano też z szybowcami CG-4, Horsa, CG-13.
Samoloty R4D lotnictwa marynarki wykonywały doświadczalne starty z pokładu lotniskowca przy pomocy przyspieszaczy rakietowych będąc największymi samolotami startującymi z pokładu lotniskowca. Produkcje zakończono w maju 1946 roku po zbudowaniu w USA 10 926 egzemplarzy, łącznie z samolotami licencyjnymi wyprodukowano około 14 200 egzemplarzy. Po wojnie używane były jako samoloty transportowe w wielu państwach, między innymi podczas mostu powietrznego do Berlina Zachodniego w latach 1948-49, w Indochinach do 1953 roku oraz w wojnie Koreańskiej w latach 1950 – 1953 i ostatecznie w wojnie Wietnamskiej, także jako samoloty szturmowe do wsparcia ogniowego GUNSHIP. 31 października 1956 roku samolot R4D-5 o przydomku "Que Sera Sera" po raz pierwszy na świecie ląduje na Biegunie Południowym. Samoloty transportowe stopniowo wycofywano z szeregów lotnictwa wojskowego, trafiały do wielu państw w roli samolotów pasażerskich. Na przestrzeni lat DC-3 lub wersje licencyjne używane były praktycznie we wszystkich państwach świata. Czy to w liniach lotniczych, lub w lotnictwie wojskowym czy też w lotnictwie gospodarczym między innymi do lotów agrolotniczych i przeciwpożarowych by ostatecznie trafić do rąk prywatnych. W 1974 roku w liniach lotniczych pozostało w użyciu jeszcze około 1400 samolotów, w 1991 roku latało jeszcze 230 egzemplarzy. Rekordowy samolot wylatał blisko 100 000 godzin (prawie 11,5 lat bez przerwy w powietrzu).
Ocenia się iż wszystkie samoloty DC-3 łącznie przewiozły około 500 mln pasażerów oraz miliony to towarów. Poza USA używane były w Algierii, Albanii, Angoli, Arabii Saudyjskiej, Argentynie, Australii, Austrii, Belgii, Beninie, Boliwii, Botswanie, Brazylii, Bułgarii, Chile, Chinach, Czadzie, Czechosłowacji, Dahomeju, Danii, Egipcie, Ekwadorze, Etiopii, Filipinach, Finlandii, Francji, Gabonie, Ghanie, Grecji, Gwatemali, Haiti, Hiszpanii, Holandii, Hondurasie, Indiach, Indonezji, Iranie, Islandii, Izraelu, Japonii, Jemenie Południowym, Jugosławii, Kambodży, Kamerunie, Kenii, Kolumbii, Komorach, Kongo, Korei, Kubie, Laosie, Liberii, Libii, Madagaskarze, Malawi, Maledywach, Mali, Maroku, Mauretanii, Meksyku, Mongolii, Mozambiku, Niemczech, Nigerii, Nigrze, Nowej Zelandii, Pakistanie, Panamie, Papua Nowa Gwinea, Paragwaju, Peru, Polsce, Portugalii, Republice Południowej Afryki, Republice Środkowej Afryki, RFN, Rodezji, Rumunii, Salwadorze, Syrii, Sudanie, Szwajcarii, Szwecji, Tajlandii (Syjam), Tajwanie, Togo, Tunezji, Turcji, Urugwaju, Wenezueli, Węgrzech, Wielkiej Brytanii, Zairze, ZSRR. Samoloty rosyjskie po II wojnie w kodzie aliantów otrzymały oznaczenie Cab. W 2004 roku w liniach lotniczych latały jeszcze 4 samoloty z silnikami turbośmigłowymi (69 lat po oblocie prototypu!!!)
KONSTRUKCJA - metalowa półskorupowa, kryta blachą z Alcladu, skrzydła o profilu NACA 2200 o grubości 6 - 15%, na skrzydłach lotki szczelinowe, klapy krokodylowe, odladzacze pneumatyczne, reflektor do lądowania, podwozie trójkołowe chowane hydraulicznie, wyposażone w hamulce
NAPĘD - dwa silniki Wright R-1820-G o mocy po 735 - 882 kW, śmigła metalowe trójłopatowe samonastawne Hamilton Standard odladzane płynem
WERSJA C-47 - silniki dwugwiazdowe czternastocylindrowe Pratt & Whitney R-1830-92
Twin Wasp o mocy po 1200 kM, śmigła trójłopatowe samonastawne Hamilton Standard
UZBROJENIE - stosowano do trzech ruchomych kaemów kal. 7,62 mm, montowane doraźnie w jednostkach
WERSJA AC-47D GUNSHIP trzy sześciolufowe kaemy Minigun GAU-2 kal. 7,62 mm w lewym boku kadłuba
DANE TECHNICZNE - WERSJA C-47 / C-47C / C-53 / C-117A
rozpiętość m 28,83 / 28,96 / 28,96 /28,96
długość m 19,65 / 25,18 / 19,64 / 19,66
wysokość m 5,15 / 8,16 / 5,20/ ---
powierzchnia nośna m˛ 91,70/ --- / 91,70/ ---
masa własna kg 7705 / --- / 8236/ ---
masa całkowita kg 14080 / 13529 / 13290 / 13608
prędkość maksymalna km/h 368 / 309 / 341 / 370
na wysokości m 1525 / --- / 3800 / ---
prędkość przelotowa km/h 296 / 256 / 260 / ---
prędkość lądowania km/h 107 / --- / --- / ---
wznoszenie m/sek 5,7 / 3,8 / --- / ---
pułap praktyczny m 7350 / --- / 7300 / ---
zasięg km 2415 / --- / 2570 / 2580
Oprac. Jacek Waszczuk