
CONVAIR B-36 PEACEMAKER (Peacemaker-niosący pokój) - potężny samolot bombowy, pierwszy naprawdę międzykontynentalny bombowiec strategiczny USA zdolny do przenoszenia bomb jądrowych na trasie 6000 mil. Mimo iż pozostał w użyciu znacznie krócej niż następcy (B-52, B-1) lecz na stałe zapisał się w annałach jako największy samolot bojowy świata ze skrzydłami o rozpiętości 70 metrów.
Genealogia powstania samolotu sięga jeszcze II wojny światowej. W 1941 roku spodziewano się iż Niemcy mogą zająć całą Europę i dalsze prowadzenie walki może wymagać posiadania bombowca zdolnego bombardować cele w Europie po starcie z USA. W kwietniu 1941 roku określono wymagania pod przyszłościowy bombowiec zdolny do osiągania prędkości maksymalnej 450 węzłów, pułap maksymalny 45 000 stóp i zasięg 12 000 mil. Wymagania były praktycznie niemożliwe do spełnienia i w sierpniu 1941 zostały nieco zmniejszone (zasięg 10 000 mil, prędkość 300 węzłów i pułap 40 000 stóp. Do końca II wojny nie powstał taki projekt gdyż udało się wygrać wojnę bardziej tradycyjnymi metodami. W 1948 roku program odżył po zaostrzeniu stosunków między USA i ZSRR, po zablokowaniu Berlina Zachodniego i ukuciu określenia „Zimna wojna” amerykanie nie posiadali żadnego środka bojowego zdolnego dostarczyć broń jądrową z USA nad terytorium ZSRR. Mimo iż w końcu lat czterdziestych wszystkie samoloty bojowe projektowano jako odrzutowce zastosowanie napędu tłokowego było wstecznictwem lecz w początkowym okresie rozwoju napędu odrzutowego piętą achillesową takich silników było większe zużycie paliwa. Dlatego nie sposób było zaprojektować odrzutowiec bojowy o porównywalnym zasięgu. Wytwórnia Convair zastosowała do napędu nowego samolotu sześć silników tłokowych ze śmigłami pchającymi tak by jak najbardziej zachować nie zaburzony opływ płata a przy okazji zmniejszyć zużycie paliwa.
Rozwój samolotu należy powiązać z nazwiskiem generała Curtisa Le Maya, dowódcy SAC który postawił sobie za punkt honoru stworzenie z dowodzonej przez siebie formacji stworzenie siły bojowej o globalnym zasięgu. To LeMay był promotorem projektu. Po opracowaniu samolotu i pierwszych lotach pojawiły się kolejne przeciwności, silniki bombowca wymagały dopracowania, podczas lotu na większych wysokościach zdarzały się awarie kończące się pożarem silnika. Wielka cena samoloty powodowała opory wśród kongresmanów a marynarka naciskała na likwidację projektu twierdząc iż oświadczenia II wojny wykazały iż możliwe jest dostarczenie w dowolny rejon świata floty z superlotniskowcami i zaatakowanie celu poprzez lotnictwo pokładowe.
Podczas prac projektowych opracowano potężne skrzydło dzięki któremu samolot posiadał doskonałe właściwości wysokościowe i planowany pułap operacyjny miał wynosić nie mniej niż 40 000 stóp (czyli ponad 12 200 metrów). Do napędu wybrano sześć silników Pratt & Whitney R-4360 w układzie poczwórnej gwiazdy (28 cylindrowe każdy o mocy po 2800 kW) każdy silnik napędzał potężne śmigło pchające o średnicy 5,8 metra. 15 osobowa załoga rozmieszczona była w dwóch hermetyzowanych kabinach w przedzie i tyle kadłuba, połączona tunelem umieszczonym nad komorą bombową. Przejście z kabiny do kabiny umożliwiały linki dzięki którym lotnicy prześlizgiwali się w jedną lub druga stronę.
Maksymalny ładunek bomb to 86000 funtów (ponad 38 ton bomb) czyli tyle ile przenosiło dziesięć bombowców z II wojny B-17. Mimo iż podczas projektowania maszyny nie istniała jeszcze żadna bomba jądrowa to w przyszłości planowano użycie tego rodzaju uzbrojenia z B-36. Jako broń defensywna zastosowano zdalnie sterowane stanowiska ogniowe ze zdwojonymi działkami kal. 20 mm. Łącznie obrona B-36 składała się z 16 działek co tworzyło z niego najlepiej chyba uzbrojony bombowiec na świecie. Pierwszy prototyp XB-36 oblatano 8 sierpnia 1946 roku, samolot wykazał sporo wad, jedną z nich była zbyt mała moc silników. Kolejny prototyp z wieloma zmianami między innymi zastosowano mocniejsze wersje silników wykonał pierwszy lot 4 grudnia 1947 roku i ten model już znacznie zbliżył się do oczekiwanego bombowca. Choć nie był pozbawiony wad stał się bazą do zbudowania pierwszego samolotu seryjnego w odmianie B-36A i ten bombowiec został przekazany do Wright Field do serii lotów próbnych, po czym zamówiono produkcję seryjną. Pierwsze seryjne B-36A zostały oblatane i przekazane USAF w 1948 roku.
Podczas produkcji pracowano nad udoskonaleniami, w taki sposób powstał B-36B oraz B-36D wyposażony w cztery dodatkowe silniki turboodrzutowe General Electric J47-19 podwieszone parami pod skrzydłami. Następnie powstały jeszcze poprawione wersje B-36F, B-36H i B-36J. Na bazie maszyn wojskowych powstały także odmiany rozpoznawcze RB-36D, RB-36F i RB-36H a także pojedyncze wersje doświadczalne. Między innymi jeden samolot NB-36H testowano jako przyszłościowy pierwszy samolot napędzany energią jądrową lecz w tym przypadku trudności przerosły oczekiwania. Potężny zasięg samoloty powodował iż nie było możliwości iż wyprawy B-36 mogły być osłaniane przez własne myśliwce. Dlatego też pomysł by B-36 przewoził swój własny myśliwiec do obrony. Po kilku lotach próbnych z podwieszaniem myśliwców pod kadłubem (między innymi F-84 Thunderjet i Gnom) pomysł zarzucono jako mało perspektywiczny i sprawiający zbyt wiele problemów. Łącznie zbudowano 384 samoloty wszystkich wersji wraz z prototypami w tym około jednej trzeciej w wersjach rozpoznawczych. Samoloty rozpoznawcze posiadały wyposażenie między innymi w aparaty fotograficzne oraz aparaturę elektroniczną do zwiadu radioelektronicznego. Możliwa była zabudowa w komorze bombowej siedmio osobowej kabiny dla specjalistów od foto i elektro zwiadu. Samoloty rozpoznawcze posiadały także powiększone zbiorniki paliwa dzięki nim samolot mógł wykonywać loty bojowe do 50 godzin.
Już po wprowadzeniu samolotów do użycia okazało się że sprawiają wiele problemów, między innymi Ol;brzymie rozmiary wymusiły budowę nowych hangarów na lotniskach do obsługi maszyn w niesprzyjających warunkach. Po pojawieniu się w na początku lat pięćdziesiątych samolotów B-52 dni Peacemakerów były już policzone. Wytwórnia starała się unowocześnić projekt tworząc między innymi samolot YB-60 ale decyzje były przychylne dla konkurencyjnego B-52 i to on stał się wkrótce głównym bombowce strategicznym USA. Potężne koszty jakie związane były z opracowaniem i produkcją B-36 w ciągu dekady zostały utracone. Pierwsze samoloty trafiły do użytku w 1948 roku by w 1958 roku odejść z jednostek bojowych. Mimo iż ostatnie samoloty były już znacznie doskonalsze od prototypów i poza ogólnie podobnym wyglądem były nowymi maszynami czas bojowych samolotów napędzanych silnikami tłokowymi się skończył.
Bombowce przez dekadę stanowiły atomowy straszak wymierzony w państwa za żelazną kurtyną, natomiast maszyny rozpoznawcze wykonywały wiele lotów szpiegowskich a potężny zasięg umożliwiał start i lądowanie na terenie USA i loty miedzy innymi nad Chinami i ZSRR (bo prawdopodobnie także wykonywano loty zwiadowcze nad ZSRR na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych)
KONSTRUKCJA metalowa prawie w całości wykonana z duraluminium, kabiny załogi ciśnieniowe. Załoga 9-16 osób zależnie od wersji. Podwozie chowane w locie.
NAPĘD sześć silników tłokowych 28 cylindrowych w układzie poczwórnej gwiazdy Pratt & Whitney R-4360 o mocy zależnej od wersji samolotu (po 2500-2800 kW) dodatkowo od wersji B-36D cztery silniki turboodrzutowe General Electric J47 o ciągu po 23 kN
UBROJENIE początkowo planowane 16 działek ruchomych w ośmiu zdalnie sterowanych wieżyczkach. W ostatniej odmianie produkowanej seryjnie B-36J uzbrojenie to dwa ruchome działka w ogonowym stanowisku strzeleckim. Działka M24A1 kal 20 mm. Oraz bomby. 4,5 tony bomb przy lotach ma duże odległości lub 32,6 ton bomb lub 39 ton bomb w wersji przeciążonej
DANE B-36J
Rozpiętość m 70,10
Długość m 49,40
Wysokość m 14,25
Powierzchnia nośna m2 443,3
Masa własna kg 77 580
Masa całkowita kg 190 000
Prędkość maksymalna km/h 685 (z pracującymi silnikami odrzutowymi)
Prędkość przelotowa km/h 380 (silniki odrzutowe wyłączone)
Zasięg km 10 900 (z 4,5 t bomb)
Zasięg maksymalny km 16 000
Pułap praktyczny m 15 000
Wznoszenie m/sek 9,75
Oprac. Jacek Waszczuk