S-70 Black Hawk -  to dwusilnikowy śmigłowiec o maksymalnej masie własnej 9977 kg. Maksymalna masa startowa śmigłowca to 10 659 kg.

 

S-70i_BH_PZL2Układ wirnika nośnego ma średnicę 16,37 m. Śmigłowiec S-70i wyposażony jest w cztery całkowicie przegubowe łopaty kompozytowe z tytanu i włókna szklanego z łożyskami elastomerowymi. Śmigłowiec S-70i ma cztery kompozytowe łopatki wirnika głównego o szerokiej cięciwie, zaprojektowane, by dawać większą siłę nośną w warunkach wysokiej temperatury i dużej wysokości.

  • Czterołopatowy wirnik ogonowy o średnicy 3,35 m to wirnik bezłożyskowy o układzie krzyżowym (X), przechylony w górę pod kątem 20 stopni, co daje dodatkową siłę ciągu. Łopaty wirnika nośnego i ogonowego można składać ręcznie, co stanowi korzyść z punktu widzenia hangarowania i transportu. Kadłub posiada luk bagażowy wytrzymujący nacisk 1464 kg na metr kwadratowy, duże, przesuwne drzwi do ładowni oraz duże, przesuwne okna na stanowiskach strzelca i technika śmigłowca.

  • Przestrzeń w kabinie to 11,61 metrów kwadratowych. Usterzenie poziome można wymontować, a usterzenie pionowe (wspornik wirnika ogonowego) jest składane, co ułatwia transport lotniczy. Połączenie kadłuba z podwoziem ma za zadanie pochłaniać energię pionowego lądowania uszkodzoną jednostką przy prędkości opadania 11,6 metrów na sekundę, a siłę uderzenia pochłaniać mają podwozie, kadłub i fotele.

  • Stałe przekładnie główne i ogonowe posiadają dwustopniowe amortyzatory olejowo-pneumatyczne, które umożliwiają przyklęk śmigłowca i zapewniają odporność na siły działające przy gwałtownym lądowaniu. Podwozie przystosowane jest do standardowej prędkości opadania w pionie 2,7 metra na sekundę.

  • Produkowane dziś śmigłowce BLACK HAWK napędzane są dwoma silnikami General Electric T700-GE-701D zamontowanymi nad kabiną, tuż za główną skrzynką przekładniową i po obu jej bokach. Silniki uruchamiane są pneumatycznie za pomocą powietrza przekazywanego z pokładowego pomocniczego zespołu energetycznego (APU). Pozwala to śmigłowcowi wzbijać się w powietrze bez pomocy zewnętrznych źródeł energii.

 

  • Osłony silnika, po otwarciu, tworzą platformę roboczą dla dwóch osób, która umożliwia łatwy dostęp do elementów znajdujących się za główną skrzynką przekładniową dla potrzeb konserwacji. Dwa wymienne, odporne na zderzenia i samouszczelniające się zbiorniki paliwa umieszczone są tuż za kabiną. Układ napędowy składa się z przekładni głównej, pośredniczącej i ogonowej połączonych wałami.

 

  • Przekładnia główna ma budowę modułową, do jej smarowania stosowany jest olej, podobnie jak w przypadku przekładni pośredniczącej i ogonowej. Śmigłowiec BLACK HAWK wyposażony jest w nadmiarowy, hydromechaniczny układ sterowania lotem. Posiada on trzy dwustopniowe serwomotory wirnika nośnego, układ stabilizujący (SAS), układ stabilnego toru lotu (FPS) oraz potrójnie nadmiarowe zasilanie hydrauliczne.

 

  • Układ zasilania korzysta z dwóch zmiennoprądowych generatorów chłodzonych olejem, każdy z osobnym napędem. Trzeci generator zasilany z APU zapewnia zasilanie awaryjne oraz zasilanie do obsługi naziemnej. Akumulator zapewnia zapłon dla startu APU oraz stanowi awaryjne źródło mocy dla potrzeb oświetlenia i łączności radiowej, gdy silniki i APU nie działają.

 

  • Elementy najważniejsze dla bezpiecznego lotu są w śmigłowcu BLACK HAWK ukryte w konstrukcji lub zredukowane i oddzielone od siebie, co stanowi środek ochrony przed ostrzałem z broni małokalibrowej. Odporne na zderzenia fotele pilota i drugiego pilota są opancerzone, co także stanowi zabezpieczenie przed zagrożeniem tego typu. Kabina jest wytłumiona i ogrzewana powietrzem z silników. Układ przeciwoblodzeniowy dla przedniej szyby jest elektryczny, a dla wlotów silnika pneumatyczny. Zabezpieczenia przeciwoblodzeniowe mają także układy wirnika nośnego i ogonowego.

 

  • Znamionowa moc głównej przekładni śmigłowca wynosi 3400 KM, przekładnia składa się z pięciu modułów: moduł korpusu głównego, dwa wspólne moduły wlotu silnika i dwa wspólne moduły dodatkowe. Wspólne moduły wlotu są wymienne i zmniejszają w ten sposób zapotrzebowanie na części zamienne. Dodatkowo można je szybko i łatwo wymienić w warunkach polowych.

 

  • Układ podwójnych pomp smarujących pozwala na nieprzerwaną pracę nawet wtedy, gdy jedna z pomp przestanie działać ze względu na uszkodzenie pociskiem. Skrzynka przekładniowa jest smarowana wewnętrznie przez drążone otwory przelotowe. Jedyne poprowadzone na zewnątrz przewody to te idące do chłodnicy oleju, co zmniejsza potencjalne ryzyko uszkodzeń lub wycieku z przewodów. Układ zawiera łożyska nadmiarowe. W warunkach testowych wykazano, że przekładnia jest w stanie obsługiwać obciążenia lotu przez ponad godzinę po utracie smaru.

 

  • Każdy moduł przekładni głównej jest odizolowany i monitorowany przez mikroskopowy detektor z funkcją „fuzz-burn-off" (szum-płomień-deaktywacja) stosowaną do ustalenia, czy wskazanie jest prawdziwe czy fałszywe. Jeśli jest fałszywe, lampka wskaźnika gaśnie. Jeśli jest prawdziwe, stosuje się procedury bezpieczeństwa, przy czym ze względu na odizolowanie od siebie modułów, mikroprocesory są w nich w dalszym ciągu, chroniąc resztę przekładni. Przekładnia ogonowa i pośrednicząca także posiadają ten sam system wykrywania/monitorowania za pomocą mikroprocesorów.

 

  • Produkowane dziś Śmigłowce BLACK HAWK napędzane są dwoma silnikami General Electric o wysokim stopniu sprężania T700-GE-701D, które wykorzystują najnowsze dostępne technologie silników turbowałowych. Seria silników T700 została zaprojektowana dla potrzeb nowej generacji śmigłowców wielozadaniowych i szturmowych, osiągając nowe poziomy niezawodności, łatwości utrzymania, oraz ekonomicznego zużycia paliwa. W połączeniu z obecną wielkością produkcji oznacza to, że seria silników T700 oferuje duże korzyści, jeśli chodzi o koszt utrzymania przez cały okres eksploatacji, co jest ostateczną miarą wartości każdego systemu.

 

  • Rodzina silników T700 posiada konstrukcję modułową i pozwala na wymianę dowolnych modułów

bez konieczności wymontowania całego silnika. Separator cząstek na wlocie (IPS) jest integralną częścią silnika i usuwa piasek i kurz z powietrza wlotowego. Wlot posiada zabezpieczenie przeciwoblodzeniowe, a silnik wyposażony jest także we własny układ smarowania, rejestrator historii eksploatacji, pneumatyczny start oraz umieszczone u góry akcesoria i elementy sterowania, co ułatwia konserwację.

 

Wszechstronne zastosowania platformy śmigłowca

Typowa załoga śmigłowca BLACK HAWK

Konfiguracja śmigłowca BLACK HAWK dla potrzeb transportu wielozadaniowego zazwyczaj zawiera miejsca dla 11 żołnierzy ze sprzętem. W konfiguracjach dla transportu wojsk, BLACK HAWK może być skonfigurowany do transportu aż do 20 żołnierzy wraz ze sprzętem. Taka elastyczność maksymalizuje skuteczność przemieszczania się pododdziałów. Miejsca dla pasażerów można usunąć i składować w śmigłowcu. Cała operacja „wyczyszczenia" wnętrza kabiny trwa 15 minut. Ponad jedenaście metrów sześciennych przestrzeni kabiny pozwala na transport ładunków wewnątrz, a ładunki o nacisku do około 1464kg na metr kwadratowy można bezpiecznie zamocować i rozmieścić na podłodze. Konfigurację śmigłowca można w krótkim czasie zmienić pod kątem wymagań konkretnej misji. Taka elastyczność jest niezwykle korzystna dla dowódców zarówno sił powietrznych, jak i wojsk lądowych i pozwala dostosować się do zmieniającego się środowiska.

 

W przypadku dużych operacji transportu wojska i sprzętu często wykorzystywane jest podczepianie ładunku pod kadłubem. Śmigłowiec BLACK HAWK może przetransportować podwieszony ładunek o wadze ponad 4 ton, co sprawia, że śmigłowiec ten jest w stanie radykalnie zwiększyć przewagę sił w strategicznych sytuacjach. Śmigłowiec może przenosić działa artylerii, w tym artylerii przeciwlotniczej, lekkie ciężarówki, polowe ogniwa paliwowe, systemy zasłonowe oraz wszelkie inne elementy, które powinny być strategicznie rozmieszczone. Do wykorzystania haka transportowego nie jest konieczna zmiana konfiguracji śmigłowca. Jest on wygodnie schowany w podłodze luku towarowego i można w dowolnym momencie go wykorzystać.

 

Śmigłowce BLACK HAWK od dawna służą w misjach poszukiwawczo-ratowniczych na polu walki. Podstawowym zadaniem śmigłowców w takiej służbie jest prowadzenie operacji dziennych i nocnych na wrogich terenach w celu podjęcia zestrzelonych członków załóg statków powietrznych lub innych żołnierzy pozostawionych w środowisku pola walki. Ze względu na swoją wszechstronność śmigłowiec BLACK HAWK wykorzystywany jest także w niebojowych operacjach wojskowych. Są to np. misje poszukiwawczo-ratownicze na rzecz ludności cywilnej, misje ratowniczo-medyczne, usuwania skutków klęsk żywiołowych, świadczenia pomocy międzynarodowej lub zwalczania produkcji i handlu narkotykami. W skład wyposażenia misji mogą wchodzić chowane sondy do tankowania w locie, co pozwala zwiększyć zasięg śmigłowca. Wyposażenie ratowniczo-medyczne może zawierać wszystko, co jest konieczne do ratowania życia. Wyposażenie ratunkowe obejmuje na przykład wyciąg mogący podnieść ciężar ponad 270 kilogramów w zawisie na 60 metrach oraz układ lokalizacji osób, kompatybilny z radioodbiornikami zaginionych osób, pozwalający ustalić zakres i namierzyć, a następnie zlokalizować poszukiwane osoby, w ten sposób skracając czas poszukiwania.

 

Niezawodny i odporny

BLACK HAWK ceniony jest przez wojska na całym świecie za łatwość utrzymania. Jednostki korzystające ze śmigłowców BLACK HAWK działające na polu walki mogą prowadzić lotnicze operacje bojowe tak długo, jak długo zapewnione są dostawy spełniające wymagania rozwoju wydarzeń. Działania utrzymaniowe na rzecz śmigłowców BLACK HAWK na poziomie pododdziału i wyższym były prowadzone w najbardziej wymagających warunkach. Świadczy to o trwałości śmigłowca oraz o konstrukcji, która jest odbiciem proaktywnego podejścia do kwestii rutynowej konserwacji. Łatwy dostęp do elementów w dobrze zaprojektowanych strefach roboczych pozwala mechanikom i załogom na szybkie sprawdzenie, zdiagnozowanie i naprawę śmigłowca. Ułatwia to prowadzenie planowanych i nieplanowanych działań utrzymaniowych, zwiększa ich wydajność i skraca czas spędzony na zabiegach konserwacyjnych. Nie dziwi zatem, że jednostki korzystające ze śmigłowców BLACK HAWK posiadają najwyższy stopień gotowości operacyjnej w porównaniu z innymi statkami powietrznymi. Kiedy występuje potrzeba wsparcia, a działania na polu walki intensyfikują się, śmigłowce BLACK HAWK są gotowe do misji, a ich załogi mają pewność, że misja zostanie w pełni wykonana.

 

Śmigłowiec BLACK HAWK został zaprojektowany z naciskiem na odporność na pociski. Jego konstrukcja sprawdziła się wielokrotnie pod tym względem. Każdy z układów kluczowych dla bezpieczeństwa lotu został starannie przeanalizowany i zweryfikowany pod kątem odporności na działanie pocisków. Struktura kadłuba została zaprojektowana pod kątem wytrzymałości zderzeniowej i spełnia najbardziej rygorystyczne normy wojskowe. W przypadku awaryjnego lądowania aluminiowa konstrukcja o dużej wytrzymałości zapobiega przebiciu i przedostaniu się do środka elementów dużych rozmiarów, a także pomaga ograniczyć skutki dla przebywających na pokładzie. Aluminiowa konstrukcja poddawana obróbce mechanicznej przy wysokich prędkościach sprawia, że kadłub jest obarczony niskim ryzykiem, nie sprawia trudności w naprawie i posiada nadmiarowe ścieżki rozchodzenia się sił zderzenia oraz zredukowaną liczbę elementów. Wykorzystane materiały oraz konstrukcja minimalizują podatność na korozję. Aby zapobiegać pożarom po zderzeniu z ziemią, śmigłowce BLACK HAWK posiadają ssący system paliwa, bez pomp wtryskowych. Dodatkowym środkiem zabezpieczającym układ paliwa jest zastosowanie samouszczelniających zaworów, przewodów paliwa i zbiorników paliwa, a także odpornych na zderzenia ogniw paliwowych. Bezpieczeństwo, odporność na uszkodzenia i odporność zderzeniowa śmigłowca BLACK HAWK to cechy zawsze obecne w jego konstrukcji.

 

 

Elementy zwiększające odporność na uszkodzenie

Łopaty wirnika nośnego i piasta odporne na pociski 23 mm

Opancerzone fotele pilota i drugiego pilota zabezpieczają przed pociskami kalibru 7,62

Modułowa przekładnia o trzydziestominutowym czasie pracy bez smarowania

Szyba przednia i konstrukcja kokpitu odporna na uderzenia odłamków

Odporne na zderzenia zbiorniki paliwa

Potrójnie nadmiarowy układ hydrauliczny i zasilania

Nadmiarowe, odporne na uszkodzenia elementy sterownicze wirnika

Usprawniony system HIRSS (Hover Infrared Supression)

 

Elementy zwiększające odporność zderzeniową:

Elementy o dużej masie nie przebijają kadłuba przy zderzeniu 20/21/18 g

Podwozie pochłaniające energię na poziomie ponad 1 m/s

Tylne belki z zabezpieczeniem przed pruciem

Układ zapobiegający uderzeniom przewodów

Pochłaniające energię siedzenia załogi i żołnierzy, kierujące siłę uderzenia w dół

Odrzucalne drzwi kokpitu

Kabina zaprojektowana zgodnie z przepisami FAA (obciążenie siłą G, wyjście i standardy palności)

 

 

Źródło: PZL Mielec

Aktualności lotnicze