Piasecki HUP-1 Retriever Piasecki HUP-1 Retriever

 

Piasecki H-25/HUP Retriever - w 1945r. Biuro Aeronautyczne zgłosiło zapotrzebowanie na nowy śmigłowiec, który miał by bazować na pokładach lotniskowców i innych większych jednostek pływających US Navy. Helikopter miał służyć głównie do misji poszukiwawczo ratowniczych, ale również transportowych. W odpowiedzi firma Franka Piaseckiego (syna polskich emigrantów) rozpoczęła prace nad PV-14. Wykorzystując doświadczania z pierwszym śmigłowcem z podwójnym wirnikiem w układzie tandem-HRP Rescuer, postanowiono kontynuować tą koncepcję. Pierwszy prototyp, który otrzymał oznaczanie XHJP-1 został oblatany w marcu 1948r. W tym samym czasie rozpoczęto montaż trzech egzemplarzy przed-seryjnych, tak właśnie powstał helikopter znany pod nazwą HUP-1 Retriever. Tymczasem w zakładach Sikorsky, opierając się na doświadczeniach z S-51 opracowano śmigłowiec XHJS, który miał być konkurentem dla produktu Piaseckiego. Jednak marynarka wybrała HUP-1. W latach 1950-1952 US Navy odebrała dwadzieścia dwa śmigłowce tego typu. Główną różnicą między prototypem, a maszynami seryjnymi, było zmniejszenie statecznika poziomego w tylnej części kadłuba. HUP-1 napędzany był silnikiem Continental R-975-34 o mocy 525KM i zabierał na pokład dwóch członków załogi i do pięciu pasażerów.

 

Po wykonaniu udanych prób autopilota na XHJP-1, zdecydowano o opracowaniu nowej wersji śmigłowca nazwanej HUP-2. Nowy helikopter został zupełnie pozbawiony statecznika poziomego, otrzymał natomiast mocniejszy silniki Continental R-975-46. Późniejsze egzemplarze Retriever'ów wyposażone zostały w sporą prostokątną śluzę ratunkową w przedniej części lewej burty kadłuba, przy której pojawiła się również wyciągarka mogąca unieść 181kg. Łącznie powstało 193 HUP-2, z czego 15 trafiło do francuskiej marynarki, kilka do Marines Corps. Większość tych maszyn trafiło na wyposażenie US Navy, z czego część została wykończona jako HUP-2S, czyli jako śmigłowiec do polowania na lodzie podwodne, wyposażony w zanurzany sonar. W jednym z HUP-2 uszczelniono kadłub i zamontowano pływaki, by mógł wodować na morzu. Testy przeprowadzone na tym egzemplarzu były częścią programu rozwojowego helikoptera CH-46.

 

Od 1953r. z linii montażowej zaczęły wychodzić H-25A Army Mule, wersja przeinaczona dla US Army, z powiększonymi i wzmocnionymi drzewami ładunkowymi. Lotnictwo armii zakupiło 70 śmigłowców tego typu. Odpowiednikiem tej wersji w marynarce były HUP-3, których powstało około 50 z czego trzy trafiły do Kanady, gdzie służyły jako latające ambulanse i do lekkich zadań transportowych. Powstało łącznie 339 śmigłowców H-25/HUP, ich produkcja trwała do czerwca 1954r.. Niedługo potem zrodził się pomysł opracowania nowej wersji helikoptera wyposażonej w mocniejszy silniki- Wright R-1300-3. Pozwoliło by to na zwiększenie prędkości, zasięgu i udźwigu. Jednak produkcja tej odmiany nie doszła nigdy do skutku. Tymczasem w 1962r. nastąpiła zmiana oznaczeń śmigłowców marynarki. Od tej pory HUP-2 stały się UH-25B, a HUP-3-UH-25C (HUP-1 zostały już do tej pory wycofane). H-25/HUP były użytkowane przez USA, Francję i Kanadę. Zagraniczni odbiorcy wycofali swoje egzemplarze w 1966r., podczas gdy w Stanach Zjednoczonych ostatnie Retriever'y zostały pożegnane dopiero w marcu 1968r.

 

H-25/HUP był kontynuacją linii śmigłowców Piaseckiego (od 1960 Boeing-Vertol) w układzie podwójnego wirnika głównego w tandemie. W przeciwieństwie do swojego poprzednika- HRP Rescuer'a nie był on nękany większą ilością usterek, co pozwala uznać go za udany helikopter. Dalszy rozwój tego pomysłu pozwolił na powstanie maszyn, które stały się następcami H-25, przede wszystkin CH-46 Sea Knight.

 

 

Dane taktyczno- techniczne (HUP-3):

 

Załoga: 2 osoby

Silnik: Continental R-975-46A

Ładowność: 4-5 pasażerów, lub 826kg ładunku

Średnica wirnika: 2x10,67m

Długość kadłuba: 17,35m

Wysokość: 3,81m

Masa (własna): 1785kg

Masa (do startu): 2767kg

Prędkość (maksymalna): 169km/h

Zasięg: 547km

 

 

Kamil Stasiak