Avro Lancaster Mk 1Avro 683 Lancaster (ciężkie bombowce w RAF otrzymywały nazwy hrabstw w Wielkiej Brytanii) - samolot bombowy, załoga 7 osób, jest poprawionym bombowcem Menchester, w miejsce dwóch silników kultur zastosowanych na Manchesterze zastosowano cztery sprawdzone doskonałe silniki Rolls Royce Merlin. Konstruktorem prowadzącym samolotu był Roy Chadwick. Prototyp został oblatany 9 stycznia 1941 r. jeszcze pod oznaczeniem Avro Menchester Mk-III. Po wprowadzeniu koniecznych zmian samolot wszedł do produkcji pod oznaczeniem Avro Lancaster Mk-IB. Pierwszy samolot seryjny oblatano 31 października 1941 roku. Samolot okazał się świetnym bombowcem, dzięki dużemu udźwigowi bomb i dobrym osiągom samolot używano do zrzutu najcięższych bomb II wojny światowej "Tallyboy" ważącej 5443 kg i "Grand Slam" ważącej 9979 kg. Podczas produkcji opracowano kilkanaście wersji i odmian między innymi wersja Mk-IFE do działań na Dalekim Wschodzie, przejściowy niedobór silników Merlin wymusił powstanie wersji Mk-II napędzanej silnikami gwiazdowymi. Kolejna wersja Mk-III ponownie była napędzana silnikami rzędowymi. Na bazie tej wersji powstała odmiana specjalna Mk-IIIS ze zredukowanym uzbrojeniem i opancerzeniem dla zmniejszenia masy własnej, samoloty tej wersji użyto do zbombardowania zapór wodnych Moehne, Eder, Spore bombami konstrukcji inż. Wallisa. Odmiany Mk-IV i Mk-V nie weszły do produkcji stały się podstawą do opracowania późniejszego samolotu Avro Lincoln. Odmiana Mk-VII posiadała inne wieżyczki strzeleckie. Mk-VIII wersja z dodatkową wieżyczką strzelecką, wersja Mk-X produkowana była w kanadzie z niewielkimi zmianami w stosunku do Mk-VIII. Łącznie zbudowano 7377 samolotów wszystkich wersji, także w kanadyjskich zakładach Canadian Car & Foundary oraz w Australii.
Lancaster był najlepszym brytyjskim bombowcem II wojny. Pierwszy lot bojowy wykonano 10 marca 1942 roku na bombardowanie Essen. Samoloty wersji Mk-IIIS użyto w 617 dywizjonie RAF 16 marca 1943 roku do nalotu na zapory wodne Moehne, Eder, Sorpe. Przy stracie 8 samolotów zapory zostały trafione, pod wodą znalazły się tereny w odległości do 80 km od zapór. Zostało zniszczonych lub uszkodzonych 120 zakładów i kopalń, zerwano lub uszkodzono 46 mostów a przeszło 100 000 ludzi przerwało prace by usuwać skutki powodzi(Operację opisał dowódca wyprawy Guy Gibson w dostępnej obecnie na pułkach księgarskich książce "Dywizjon X"). W czerwcu 1943 roku zniszczono ośrodek doświadczalny w Peenemünde. 17 listopada 1944 r. samoloty 9 i 617 dywizjonów RAF, bombami Tallyboy zatopiły niemiecki pancernik "Tirpitz". Bombę Grand Slim zrzucono po raz pierwszy na wiadukt kolejowy Bielefeld (Niemcy) 14 marca 1945 roku. Po miesiącu, 25 kwietnia 1945 roku 255 samolotów zbombardowano Alpejską siedzibe Hitlera w Berchtesgaden w nadzieji że unicestwiony zostanie Adof Hitler. Lancastery uważano za najlepsze bombowce 4 silnikowe w RAF, brały udział w każdej z dużych wypraw bombowych od lata 1942 roku. Średnio Lancaster przed strąceniem zrzucał 132 ton bomb (Handley Page Halifax średnio zrzucał 56 ton bomb). Najlepsze samoloty wykonały przeszło 100 misji bombowych (35 samolotów zaliczyło 100 misji) a jeden rekordowy samolot wykonał 140 lotów na bombardowanie Europy w tym 15 lotów nad Berlin.
W czasie II wojny Lancastery wykonały 156 000 lotów bojowych zrzucając 608 000 tony bomb. Wśród lotników latających na Lancasterach 10 otrzymało najwyższe brytyjskie odznaczenia Victoria Cross. Tuż po zakończeniu II wojny Lancastery przewiozły na Wyspy Brytyjskie wszystkich brytyjskich żołnierzy z niewoli w Niemczech (Operacja EXODUS). W RAF samoloty używane były także przez 300 Polski Dywizjon RAF, ostatnie samoloty wycofano z pierwszej linii w lutym 1954 roku. Poza Wielką Brytanią bombowce weszły na wyposażenie lotnictwa Szwecji
KONSTRUKCJA - metalowa, kadłub półskorupowy kryty blachą duralową, skrzydła
półskorupowe kryte blachą duralową, na skrzydłach lotki i klapy krokodylowe wychylane hydraulicznie, w skrzydłach reflektor do lądowania, podwozie trójkołowe chowane hydraulicznie, wyposażone w hamulce
NAPĘD WERSJA Mk-I i Mk-III - cztery silniki rzędowe dwunastocylindrowe chłodzone cieczą
Rolss Royce Merlin 20, 22 o mocy po 1480-1620 kM, śmigła trójłopatowe De Havilland samonastawne
WERSJA Mk-II - silniki gwiazdowe Bristol Hercules VI lub XVI, śmigła trójłopatowe
WERSJA Mk-VI - silniki Merlin 85 o mocy po 1650 kM, śmigła czterołopatowe
UZBROJENIE - 8-10 kaemów Browning kal. 7,62 mm w trzech wieżyczkach oraz 8185 kg bomb
WERSJA Mk-IS - służy do przenoszenia najcięższej bomby II wojny "Grand Slam" 9979 kg
WERSJA Mk-IIIS - bomba Wallisa
DANE TECHNICZNE - WERSJA Mk-IB
rozpiętość m 31,09
długość m 21,03
wysokość m 5,97
powieszchnia nośna m2 119,5
masa własna kg 15600
masa całkowita kg 27210
prędkość maksymalna km/h 430
na wysokości m 3505
prędkość przelotowa km/h 338
wznoszenie na m 6100
min,sek 41,36
pułap m 7467
zasięg km 2784
zasięg maksymalnie km 4800
Oprac. Jacek Waszczuk