9 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego 1944r. - 1946r. w Debrznie i w Zegrzu Pomorskim
1952r. –1999r.
Historia
Powstanie 9 PLM
W planach sowieckich, w czasie II wojny światowej, było utworzenie Polskiego związku lotniczego jako 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. Z powodu braku odpowiedniego sprzętu przystąpiono do formowania 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w składzie trzech pułków myśliwskich, którym nadano oznaczenia 9 PLM, 10 PLM, 11 PLM.
Podstawa był rozkaz operacyjny Naczelnego Dowództwa Armii Sowieckiej z dnia 7.09 (08).1944r. oraz Zarządzenie Wykonawcze Sztabu Generalnego Armii Sowieckiej, w którym była mowa o powołaniu 1 Mieszanego Korpusu Lotniczego. Miejscem formowania była osada Karłówka na Ukrainie, okolice miast Charków i Kazań. Korpus utworzono w okresie od września 1944r. do stycznia 1945r.
W skład korpusu wchodziła 3 DLM ( dywizja lotnictwa myśliwskiego ). Jej formowanie rozpoczęto w dniu 20.09.1944r. na bazie 10 BSz-T ( brygady szkolno-treningowej ) z 2 AL. ( armii lotniczej ).
W skład 3 DLM weszły następujące pułki;
· 9 PLM ( bohater tego rozdziału ).
· 10 PLM
· 11 PLM
Pułki te początkowo stacjonowały w Karłówce, około 100 km na południowy-zachód od Charkowa. Otrzymały one samoloty myśliwskie z 248 PLM z Krasnogrodu, który w tym czasie miał niepełny stan osobowy. Dowódcą dywizji mianowano ppłk Wasyla Dobraszowa (?).
Od dnia 17.09.1944r. na lotnisku Krasnogród rozpoczęto szkolenie pilotów z 9 PLM, a na lotnisku Karłówka pilotów z 10 PLM i 11 PLM. Podstawowym samolotem stał się Jak-1. Gotowość do rozpoczęcia działań wojennych osiągnięto z początkiem 1945r., a w dniu 20.01.1945r. przystąpiono do przebazowania dywizji na teren Polski, chociaż rozkaz Dowódcy Lotnictwa ZSRS został wydany dopiero w dniu 24.01.1945r. Sowici bardzo dbali o to, aby Polacy nie walczyli na terenach wschodniej Rzeczpospolitej, a do walki przystąpili dopiero po przekroczenie linii Buga. 3 DLM otrzymała rozkaz stacjonowania na lotnisku węzła kutnowskiego. Rejon Sochaczewa i Kutna. Przebazowanie przeprowadzono w kilku rzutach powietrznych i kołowych, a zakończono w marcu 1945r. Następnie pułki przeniesiono na zachód bliżej frontu. 9 PLM razem z 8 PLSzk ( pułk lotnictwa szkolnego ) ulokowano na lotnisku koło Baranówki.
Już w dniu 27.04.1945r. 9 PLM został przeniesiony na lotnisko Gruntal. Biorąc czynny udział w działaniach wojennych 9 PLM w dniu 1.05.1945r. zajął lotnisko Schwante, operując z niego do dnia zakończenia wojny. Pułk brał bezpośredni udział w walkach o Berlin. Za wysiłek bojowy dywizja otrzymała Krzyż Grunwaldu I klasy i tytuł Brandenburskiej za udział w walkach o Berlin.
Natychmiast po zakończeniu działań wojennych Polskie pułki przebazowano na tereny Polskie. Większość sił 3 DLM przebazowano na węzeł kutnowski, a w lipcu 1945r. dywizja zajęła lotnisko w Łęczycy ( Leźnica ). Część jednostek stacjonowała w Katowicach-Mierzęcice.
W dniu 22.01.1946r. na mocy rozkazu Dowódcy Wojsk Lotniczych 9 PLM do dnia 31.01.1946r. został rozformowany.
Reaktywacja 9 PLM. 1968r.
Na początku 1968r. nastąpiła kolejna reorganizacja lotnictwa. Połączono Lotnictwo Operacyjne z Inspektoratem Lotnictwa tworząc DWLot ( dowództwo wojsk lotniczych ) z siedzibą w Poznaniu. W związku z tym nastąpiły przesunięcia pułków i powołanie nowych. Był to także okres w Wojsku Polskim, w którym powracano do numerowania i nazywania jednostek lotniczych „czasu pokoju” w powiązaniu z jednostkami lotniczymi „czasu wojny”, aby nie było wątpliwości, co do sowieckich korzeni naszej armii.
Właśnie w 1968r. lotnisko w Debrznie opuszcza 11 PLM, który na nowo zawiązuje się we Wrocławiu-Starachowicach w miejsce 3 PLM. Z kolei na lotnisku w Debrznie powstaje 9 PLM.
Lotnisko Debrzno 1954-1968r.
Debrzno to niewielkie miast położne w północnej części Polski, na uboczu. Obecnie ( 2007r. ) w Województwie Pomorskim, powiat Człuchowski, na granicy województw Pomorskiego i Wielkopolskiego i w pobliżu Kujawsko-Pomorskiego. Nad rzeczką Debrzynka. Przy drodze Nr 188 pomiędzy Złotowem, a Człuchowem. Na drodze tej w kierunku północno-wschodnim umieszczono w 60-tych latach DOL. Obecnie ( 2007r. ) nieczynny.
DOL Debrzno; wymiary 2 150 m x 20 m, 160 m npm, nawierzchnia asfaltowa, orientacja 04/22, współrzędne geograficzne 53,34 N 17,15 E.
Lotnisko zlokalizowane 2 km od centrum miasteczka w kierunku południowo-wschodnim. Lotnisko posiada pas startowy o wymiarach 2 500 m x 60 m, 155 m npm, nawierzchnia asfaltowa, orientacja 07/25, współrzędne geograficzne 53,31 N 17,15 E.
Większość zabudowy i infrastruktury wykonano w latach 1953r. – 1966r. W 70-tych latach pobudowano schronohangary. Lotnisko ma powierzchnię 429 hektarów, na których pobudowano 123 budynki o różnym przeznaczeniu. W latach największego rozwoju lotnisko dysponowało powierzchnią około 800 hektarów.
droga startowa – o pow. ogólnej ok. 150.000 m2
drogi kołowania – o pow. ogólnej ok. 54.982 m2
płaszczyzny postojowe – o pow. ogólnej ok. 37.042 m2
drogi samochodowe – o pow. ogólnej ok. 77.460 m2
place utwardzone – o pow. ogólnej ok. 6.000 m2
zbiorniki paliwowe:
1) o poj. 50 m3 – 19 szt.
2) o poj. 700 m3 – 4 szt.
3) o poj. 15 m3 – 4 szt.
brak sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz centralnego ogrzewania.
Formowanie 9 PLM w Debrznie 1968r. – 1989r.
W 1967r. 9 DLM LO zmienia nazwę na 4 Pomorską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego i jako taka funkcjonuje do 1991r. W swoim składzie ma; 41 PLM w Malborku i nowo tworzoną jednostkę 9 PLM w Debrznie, który przejmuje tradycje 9 PLM z czasu II wojny światowej.
9 PLM jest tworzony z części kadry, która pozostała po 11 PLM. Proces formowania, który zaczęto w 1967r. ostatecznie nabiera kształtu w 1968r. i jest to oficjalna data powstania Pułku.
Pułk ma na wyposażeniu samoloty typu Lim-2, Lim-5 oraz nowoczesne MiG-21 PF/PFM.
Przełom lat 60-tych i 70-tych to okres dużego importu nowych myśliwców typu MiG-21. Powoduje to, że dopiero w 1972r. ostatecznie kształtują się jednostki bojowe zarówno w Lotnictwie Operacyjnym jak i w WOPK. 4 Pomorska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego w swoim składzie otrzymuje dodatkowo 2 PLM z Goleniowa oraz 46 Eskadrę Lotnictwa Łącznikowego. Ten układ trwa do 1989r., kiedy to z powodu braku nowego sprzętu jak i odprężenia międzynarodowego 9 PLM z Debrzna znika.
W 1989r. Debrzno żegna się z lotnikami wojskowymi. 9 PLM zostaje przeniesiony do Zegrza Pomorskiego, a lotnisko w Debrznie czeka na lepsze czasy. W 1991r. przy bramie jednostki wojskowej umieszczono tablice pamiątkową, podającą informacje o stacjonowaniu 11 PLM w latach 1954-1968r. i 9 PLM w latach 1968-1989r. W 2002r. tablica staje się „bezdomna” tracą miejsce swego dotychczasowego umiejscowienia. Na szczęście zapadła decyzja o jej umieszczeniu na placu przed Zespołem Szkół w Debrznie na obelisku. W dniu 25.04.2005r. odbyła się uroczystość reodsłoniecia tablicy.
Zegrze Pomorskie 1989r. – 1999r.
W 1989r. 9 PLM zostaje rozformowany w Debrznie. Z kolei 26 PLM z Zegrza Pomorskiego zostaje przesunięty do Wojsk Lotniczych i zmienia nazwę właśnie na 9 PLM. Nowy 9 PLM w Zegrzu Pomorskim przejmuje tradycje 26 PLM i 9 PLM z Debrzna i operacyjnie podlega pod 4 Pomorską DLM. Świętem jednostki stał się dzień 23 marca.
Od tej pory 9 PLM z Zegrza Pomorskiego otrzymał nowe godło.
odznaka
Struktura organizacyjna jednostki ( 1990r. ):
Dowództwo
Stanowisko Dowodzenia
Sztab
eskadra lotnictwa myśliwskiego
klucz eksploatacji płatowca i silnika
klucz eksploatacji płatowca i silnika
klucz eksploatacji płatowca i silnika
klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE)
klucz osprzętu lotniczego
klucz uzbrojenia lotniczego
eskadra lotnictwa myśliwskiego
klucz eksploatacji płatowca i silnika
klucz eksploatacji płatowca i silnika
klucz eksploatacji płatowca i silnika
klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE)
klucz osprzętu lotniczego
klucz uzbrojenia lotniczego
eskadra techniczna
Służba Inżynieryjno-Lotniskowa (SIL)
Sekcja Przechowywania i Elaboracji Rakiet (SPiER)
klucz remontu płatowca i silnika
klucz remontu osprzętu
klucz remontu Urządzeń Radioelektronicznych
klucz remontu uzbrojenia
batalion zaopatrzenia
kompania obsługi lotniska
kompania samochodowa
kompania ochrony
batalion łączności i ubezpieczenia lotów
kompania łączności
kompania ubezpieczenia lotów
Węzeł Łączności
Jan Paweł II w Zegrzu Pomorskim 1991r.
W dniu 2.06.1991r. stał się dla jednostki pamiętną datą. Na lotnisku w Zegrzu Pomorskim wylądował Papież Jan Paweł II. Tłumy żołnierzy i cywili w bardzo chłodną noc już dzień wcześniej, uczestniczą w czuwaniu i rozpoczętym rano spotkaniu z Janem Pawłem II. Wybudowano olbrzymi ołtarz, na którym Papież odprawił mszę z udziałem oficjeli rządowych oraz tysięcy cywili i żołnierzy. Podczas tej mszy Jan Paweł II powiedział: Ci wszyscy, którzy sprawie Ojczyzny oddani, służą w wojsku, niech uważają siebie za sługi bezpieczeństwa i wolności narodów. Po raz pierwszy dane mi jest - podczas odwiedzin w Ojczyźnie - przemówić do żołnierzy na specjalnym spotkaniu.
W dniu 14.03.1995r. pułk ponownie otrzymał sztandar. Tym razem ufundowało go społeczeństwo, a dokładnie Społeczny Komitet Ufundowania Sztandaru, którego przewodniczącym był Franciszek Klim. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli; Bogumiła Betlej oraz ppłk rezerwy Jacek Tuteja.
Dowódcy i pełniący obowiązki dowódcy jednostki;
9 PLM w Debrznie
brak danych
9 PLM w Zegrzu Pomorskim
18 lutego 1989 - 14 października 1991 - ppłk dypl. pil. Zbigniew Bielewicz
14 października 1991 - 19 stycznia 1997 - ppłk dypl. pil. Piotr Luśnia
19 stycznia 1997 - 31 grudnia 2000 - ppłk dypl. pil. Sławomir Kałuziński
9 ELT
31 grudnia 2002r.- grudnia 2003r. – mjr. dypl. pil. Ryszarda Raczyńskiego dowódca 9 ELT i ppłk dypl. Jacek Krzyżanowski dowódca 24 BLot.
Odznaka pamiątkowa 9 PLM z Zegrza Pomoraskiego. Powstała na bazie odznaki funkcjonującej do 1995r. W poprawionym projekcie uwzględniono wymagania określone w ustawie z 19.02.1993r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Katastrofy i wypadki w 9 PLM
Zegrze Pomorskie.
W dniu 16.(19).11.1990r. o godzinie 18;00 podczas wykonywania lotu w trudnych warunkach atmosferycznych w okolicach miejscowości Mostowo, nastąpiła katastrofa samolotu MiG-21 bis, w której zginął por pilot Andrzej Seroka. Okoliczności wypadku nie zostały wyjaśnione.
9 ELT i 24 Blot
Po przystąpieniu Polski do NATO, w ramach dopasowywania struktur wojskowych, z pułku wydzielono 9. Eskadrę Lotnictwa Taktycznego i 24. Bazę Lotniczą. Nastąpiło to dokładnie w dniu 31.12.2000r. Nowe jednostki przejęły tradycje 9 PLM. Wtedy pozostało już tylko 400 żołnierzy i 200 pracowników cywilnych. Historia 9 ELT jest bardzo krótka i zamyka się w ciągu dwóch lat. Od 31.12.2000r. do 27.11.2002r.
Opracował Karol Placha